Dwaling bij overnames – vernietiging of wijziging van de overeenkomst

Stelt u zich voor: direct nadat u alle aandelen van een onderneming heeft overgenomen blijkt dat een groot aantal klanten hun overeenkomst met de onderneming hebben opgezegd.

De verkoper heeft u hier niet van op de hoogte gesteld en ook tijdens het due diligence onderzoek is geen informatie beschikbaar gesteld waaruit dit blijkt. Als u dit bij het sluiten van de deal had geweten dan had u de onderneming niet gekocht, althans niet voor dezelfde koopprijs.

Wat nu?

Inbreuk op garanties

Ten eerste zou u schadevergoeding kunnen vorderen vanwege een inbreuk op een door verkoper gegeven garantie in de koopovereenkomst. Of dit beroep slaagt, is uiteraard afhankelijk van de inhoud van deze garanties. Bij een geslaagd beroep kan schadevergoeding worden gevorderd.

Dwaling

Als een beroep op de garanties niet succesvol is kunt u zich ook beroepen op dwaling.

Van dwaling is sprake wanneer een overeenkomst is gesloten onder een verkeerde voorstelling van zaken. Deze informatie moet zo belangrijk zijn dat als de koper hiervan in kennis was gesteld, hij de overeenkomst niet, of in ieder geval niet onder dezelfde voorwaarden (bijvoorbeeld voor een aanzienlijk lagere prijs) zou hebben gesloten.

Vernietiging overeenkomst na dwaling

Indien een overeenkomst onder invloed van dwaling tot stand is gekomen, kan de overeenkomst worden vernietigd met als gevolg dat de overeenkomst wordt geacht nooit te hebben bestaan. Alle prestaties moeten in dat geval worden teruggedraaid. In het geval van een overname betekent dit bijvoorbeeld dat de aan verkoper betaalde koopprijs moet worden terugbetaald en dat koper de aandelen weer moet overdragen aan verkoper. Ook alle andere handelingen die in dat kader zijn verricht moeten worden teruggedraaid totdat dezelfde situatie is bereikt als voor de overname.

Wijziging van de overeenkomst na dwaling

In koopovereenkomsten van aandelen wordt de mogelijkheid tot vernietiging veelal uitgesloten. De koper is daarnaast ook niet altijd gebaat bij het vernietigen van de overeenkomst. Hij zal de overgenomen aandelen immers vaak graag willen behouden. Een koper heeft in zo’n geval meer baat bij het aanpassen van de voorwaarden van de overeenkomst, zoals bijvoorbeeld het aanpassen van de koopprijs. De wet biedt hiervoor uitkomst.

De overeenkomst kan namelijk worden gewijzigd ter opheffing van het door de dwaling geleden nadeel. Dit kan door een (tijdig) voorstel van de wederpartij, maar ook door de rechter op verzoek van één van de betrokken partijen. De overeenkomst blijft dan deels in stand en wordt – vaak met een lagere koopprijs – deels aangepast. Zo wordt het contractueel evenwicht hersteld. Deze mogelijkheid wordt meestal niet uitgesloten in de koopovereenkomst.

Een rechter kan daarbij aansluiten bij de door partijen gehanteerde grondslagen voor het berekenen van de koopprijs, te denken valt aan een wijziging van de gehanteerde EBITDA of een multiplier. De rechter kan echter ook op andere wijze de omvang van het door de dwaling geleden nadeel vaststellen of daarvan een schatting maken.

Wij zien in de praktijk dat partijen in de onderhandelingen over de koopovereenkomst vaak de nodige tijd en aandacht schenken aan de definitie van het schadebegrip en de inhoud van de garanties en vrijwaringen. Daarnaast wordt vrijwel altijd een gedegen due diligence onderzoek gedaan. En gelukkig wordt er meestal open en eerlijk onderhandeld tussen partijen, maar het is goed te weten dat een beroep op dwaling – in de uitzonderlijke situaties waarin u achteraf blijkt met een verkoper van doen te hebben gehad die uw vertrouwen heeft beschaamd – als uiterst redmiddel kan dienen.